Voorbereiden op de zwangerschap

Zo’n 5% van de vrouwen ontwikkelt tijdens de zwangerschap milde tot ernstige pré-eclampsie. Een serieuze zwangerschapscomplicatie waarbij er sprake is van een verhoogde bloeddruk en eiwit in de urine. In een ernstig geval moet de baby vervroegd geboren worden, omdat bloeddruk verlagende medicijnen niet voldoende aanslaan bijvoorbeeld. Wist je dat je het risico op het ontwikkelen van pré-eclampsie behoorlijk kunt verkleinen door een goede voorbereiding? In dit artikel lees je hoe je je goed voorbereidt op een zwangerschap, zodat het risico op complicaties tijdens de zwangerschap zo klein mogelijk wordt. Zo ga je met een gerust hart de zwangerschap in.

Voorbereiden op de zwangerschap: vermijd de overleefstand

Dit is misschien wel een van de belangrijkste punten: vermijd de overleefstand als je bezig bent met het voorbereiden op de zwangerschap. Hiermee bedoel ik een fysieke en mentale situatie waarin je (bijna) opgebrand bent. Je zult misschien denken dat je dit wel aanvoelt, maar helaas zie ik regelmatig hormoonuitslagen van vrouwen die niet verwacht hadden dat ze zo laag in hun reserves zitten. Geef je lijf dus de tijd om in balans te komen voordat je aan een zwangerschap begint. Wanneer vrouwen met lage reserves de zwangerschap in gegaan zijn, laat praktijkervaring zien dat een postnatale depressie en een trage schildklier na de zwangerschap vaker voorkomen. Ook is het risico op een miskraam groter.

Welke hormonen zijn belangrijk tijdens de zwangerschap?

De hormonen cortisol en DHEA geven inzicht in je reserves. Cortisol is het stresshormoon wat aangemaakt wordt wanneer we stress ervaren. Cortisol spoort ons aan om in actie te komen zodat we uit de stresssituatie komen. Hij beschermt ons eigenlijk. DHEA is het hormoon wat je een beetje kunt zien als je reservetank: in tijden van langdurige stress (langdurige productie van cortisol), wordt DHEA gebruikt. Dit hormoon beschermt ons tegen de negatieve effecten van een hoog cortisol gehalte. Zo kun je toch een langdurige stressperiode doorkomen zonder direct fysiek achteruit te gaan.

Wanneer je lange tijd stress hebt gehad, zijn DHEA en cortisol beide erg laag. Er is tijd nodig om bij te tanken zodat deze hormonen de kans krijgen om weer op te bouwen.

Dan hebben we progesteron. Misschien ken je dit hormoon wel, het is namelijk een belangrijk hormoon tijdens de zwangerschap. Progesteron zorgt o.a. voor een goede innesteling van het embryo. Daardoor bestaat er een verhoogde kans op een miskraam, wanneer je met een laag progesteron de zwangerschap in gaat.

Als je bezig bent met het voorbereiden op de zwangerschap, kun je bovenstaande hormonen in kaart brengen. Dit kan door middel van een speekseltest. Hiermee meet je de actieve hormonen, wat een zeer betrouwbare uitslag geeft van jouw huidige hormoonbalans. Onderaan dit artikel vind je er meer informatie over.

Voorbereiden op de zwangerschap: start niet direct na het stoppen met de pil

Het lijkt zo vanzelfsprekend bij een kinderwens: Stoppen met de pil en kijken hoe het loopt. Op zich een logische keuze natuurlijk, maar jarenlang pil gebruik zorgt voor tekorten aan bepaalde vitamines en mineralen.

De pil zorgt voor tekorten van foliumzuur (B11), vitamine B12, vitamine B2, vitamine B6, vitamine C en vitamine E.

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de invloed van de pil op de levels van voedingsstoffen. Hieruit is gebleken dat de pil voornamelijk deficiënties veroorzaakt van de volgende voedingsstoffen: foliumzuur (B11), vitamine B12, vitamine B2, vitamine B6, vitamine C en vitamine E. Ook de mineralen selenium, zink en magnesium hebben te lijden onder het gebruik van de pil. In een rapport van de World Health Organisation (WHO) werd genoemd dat hier veel meer aandacht voor moest komen. Juist tijdens de zwangerschap zijn deze voedingsstoffen zo belangrijk. Wist je dat een tekort aan B12 bijvoorbeeld, een verhoogd risico geeft op een miskraam? Van vitamine B11 (foliumzuur) weten we dat een tekort hieraan kan zorgen voor geboorteafwijkingen zoals een open ruggetje.

Liever vul je tekorten eerst aan, voordat jullie proberen om zwanger te worden. Tijdens de zwangerschap zijn er namelijk meer vitamines en mineralen nodig dan als je niet zwanger bent. Juist daarom wil je dat tekorten vóóraf opgelost zijn.

Laat vooraf bloedonderzoek doen

Waarom is het nou zo belangrijk dat je die tekorten aanvult? In verschillende medische studies zijn verbanden aangetoond tussen tekorten aan voedingsstoffen en een verhoogd risico op complicaties tijdens de zwangerschap. Met een kleine moeite kun je dus de risico’s op het ontwikkelen van deze complicaties drastisch verkleinen. Hieronder bespreek ik de verschillende voedingsstoffen die verband houden met het risico op deze complicaties. Hierin geldt: meten is weten. Het beste laat je bloedonderzoek doen zodat je weet wat voor jou nodig is tijdens het voorbereiden op de zwangerschap.

Vitamine D

Een vitamine D gehalte van minder dan 50 nmol/L geeft een 3x zo hoog risico op het ontwikkelen van pre-eclampsie. Daarnaast werd een te laag vitamine D serumgehalte in verband gebracht met een lager geboortegewicht en een hogere kans op zwangerschapsdiabetes. Tevens is vitamine D nodig voor de botopbouw en de aanleg van het immuunsysteem van het embryo. Vitamine D wil je het liefst boven de 80nmol/L hebben.

Calcium

Ook een calciumtekort wordt in verband gebracht met een verhoogde kans op het ontwikkelen van pre-eclampsie. In een onderzoek met 6894 vrouwen geeft calcium suppletie een verminderd risico van 32% op het ontwikkelen van pre-eclampsie. Dit effect werd waargenomen bij vrouwen met een lage calcium inname. Bij vrouwen met een voldoende calciuminname werd er geen verkleint risico aangetoond op pré-eclampsie. Calcium is tevens nodig voor de botopbouw en het functioneren van spieren en zenuwen. Via je voeding kun je in calcium voorzien door te kiezen voor groene bladgroenten en zure melkproducten zoals Kefir en yoghurt. Wanneer je veganistisch eet is het risico op een calciumtekort groter.

Homocysteïne

Deze waarde wordt door de meeste huisartsenlaboratoria helaas niet meer gedaan. Toch is het goed om deze waarde te laten checken. Een verhoogd homocysteïne gehalte wordt in verband gebracht met o.a. hart-en vaatziekten, depressie, cognitieve stoornissen, neurale buisdefecten (zoals een open ruggetje), hartafwijkingen, het syndroom van Down en een ongewenste zwangerschapsuitkomst (= laag geboortegewicht, vroeggeboorte, aangeboren afwijkingen, miskramen). Idealiter zou homocysteïne niet hoger mogen zijn dan 6 nmol/L. Omdat homocysteïne samenwerkt met vitamine B12 en foliumzuur is het goed om deze waardes mee te laten bepalen.

Foliumzuur

Deze ken je vast wel, ook regulier wordt aangeraden om tijdens het voorbereiden op de zwangerschap foliumzuur te slikken. Foliumzuur verkleint de kans op een open ruggetje, zorgt voor een gezonde celdeling en is nodig voor een goede homocysteïne huishouding. Helaas zit in veel supplementen de “verkeerde” vorm van foliumzuur. Het beste kies je voor quatrefolic®, dit is de enige gepatenteerde juiste vorm.

Vitamine B12

Voldoende vitamine B12 verkleint de kans op een miskraam en aangeboren afwijkingen. Tevens is vitamine B12 nodig voor een goede homocysteïne huishouding. Bij het prikken van B12 is het belangrijk om op actief B12 te laten prikken. Wanneer je B12 als supplement gaat gebruiken, is het belangrijk om te kiezen voor een combinatie van methylcobalamine en adenosylcobalamine. Deze 2 varianten zijn de actieve varianten en worden goed opgenomen. Ook moet het een smelttablet voor onder de tong zijn. Zo weet je zeker dat het opgenomen wordt in de bloedbaan, omdat je de zogenaamde “intrinsic factor” omzeilt. Dit is het enzym in de maag wat nodig is om B12 op te kunnen nemen. Als dit niet voldoende aanwezig is, heeft het doorslikken van een B12 supplement weinig zin. Via opname onder de tong, wordt B12 direct opgenomen via het mondslijmvlies in de bloedbaan.

EPA & DHA

Deze twee omega 3 vetzuren zijn o.a. belangrijk voor de hersenontwikkeling en de aanleg van het zenuwstelsel. Dit is het eerste wat aangelegd wordt tijdens de zwangerschap. Daarom is het van belang om tijdens het voorbereiden op de zwangerschap al in omega 3 te voorzien. Voldoende inname hiervan wordt in verband gebracht met een lager risico op vroeggeboorte. Ook hierin is de kwaliteit belangrijk. Een slecht omega 3 supplement slikken heeft meer nadelen dan voordelen en dan slik je beter geen omega 3 supplement. Lees hier welk omega 3 supplement het beste is.

Vitamine A

Je moet toch juist oppassen met de vitamine A inname tijdens de zwangerschap? Dat klopt inderdaad, maar het is ook een belangrijk nutriënt om voldoende binnen te krijgen tijdens de zwangerschap. Vitamine A speelt een rol bij de opbouw van bijna alle collagene weefsels zoals de botten, huid, slijmvliezen, luchtwegen en de darmen.

B-vitamines

De B-vitamines spelen een belangrijke rol in het handhaven van een gezonde homocysteïne huishouding. Daarnaast zijn de B-vitamines van belang bij de celdeling/celgroei en de aanleg van het zenuwstelsel.

Vitamine C

Vitamine C speelt een rol bij de aanleg van alle collagene weefsels zoals de huid en de slijmvliezen. Daarbij is vitamine C ook belangrijk voor de aanleg van het immuunsysteem. Wist je dat je lichaam niet in staat is om vitamine C op te slaan? Het is daarom van belang om vitamine C meerdere keren per dag binnen te krijgen. Je vindt vitamine C vooral in biologische koolsoorten, citrusfruit, kiwi’s, aardappelen en bessen.

Magnesium

Magnesium speelt een rol in meer dan 200 biochemische processen! Het is o.a. nodig voor de opbouw van botten, spieren en zenuwen. Tekorten tijdens de zwangerschap verhogen de kans op een laag geboortegewicht, zwangerschapsvergiftiging, beenkrampen en misselijkheid.

IJzer

Tijdens de zwangerschap is de behoefte aan ijzer met wel 30% verhoogd. IJzer is nodig voor de bloedaanmaak en het afweersysteem.

Zink

Zinktekort wordt in verband gebracht met geboorteafwijkingen en vroeggeboortes. Daarnaast is in een meta-analyse studie geconcludeerd dat de serum-zinkniveaus van vrouwen met pré-eclampsie beduidend lager lagen dan de serum zinkniveaus van vrouwen die geen pré-eclampsie ontwikkelden. Tijdens de zwangerschap wordt aangeraden om 15mg zink te nemen. Dit verkleint de kans op de genoemde risico’s.

Choline

Choline is rijk aanwezig in eieren. Deze stof is onderdeel van de neurotransmitter acetylcholine en is belangrijk bij een goede hersenontwikkeling. Met name tijdens het derde trimester wanneer de hersenen van de foetus nog volop in ontwikkeling zijn is dit een belangrijk nutriënt. Choline speelt ook een belangrijke rol bij het geheugen. Heb je een typisch zwangerschapsbrein? Denk dan eens aan choline! Alles wat je binnenkrijgt gaat als eerst naar de baby, dan pas naar jou. Mogelijk dat je zelf dus de gevolgen merkt van een tekort aan choline.

Goed voorbereiden op de zwangerschap met een multivitamine?

Dit zijn behoorlijk wat nutriënten. Gelukkig kun je veel hiervan met je voeding oppakken en kom je met je multivitamine al een heel eind. Kies liever niet voor drogisterijmerken wat betreft supplementen, omdat deze vaak de niet-beschikbare vitamines bevatten waardoor het lichaam er niet veel mee kan. Merken zoals Vitals, Vitortho en Vitakruid zijn beter. Toch raad ik aan om eerst een vitaminepanel te laten bepalen in het bloed, voordat je iets gaat slikken.

Pas op met supplementen

Ook voor supplementen geldt: overdaad schaadt. Liever neem je niet dagelijks je multivitamine of B-complex en vraag advies van een deskundige om samen te kijken naar wat handig en nodig is in jouw situatie.

Complicaties door overdosis aan medicatie voorkomen

Wanneer ik cliënten uitleg dat iedere lever anders ontgift maar dat daar bij medicijnkeuze niet naar gekeken wordt, zijn ze vaak stomverbaasd. Dat snap ik heel goed, want dit vind ik zelf ook onbegrijpelijk.

Kort uitgelegd heb je in een lever verschillende “ontgiftingsfabrieken” met ieder hun eigen taak om bepaalde medicijnen, hormonen, gifstoffen etc. te ontgiften. Sommige fabrieken werken sneller dan gemiddeld en sommige fabrieken langzamer. Dit is per persoon verschillend. Sterker nog, het komt ook voor dat een ontgiftingsfabriek nauwelijks werkt! Je kunt je voorstellen dat de werkzame stof van het medicijn dan langer in je bloed blijft, en dit een “overdosis-effect” geeft. Of juist, dat een werkzame stof te snel ontgift wordt en er een hogere dosis nodig is in die situatie. Wat dacht je van te vroeg uit narcose komen, omdat die leverfabriek bij jou sneller werkt dan gemiddeld? Nog niet te spreken over de gevolgen van een nauwelijks werkende fabriek.

Goed voorbereiden op de zwangerschap met een medicijnpaspoort

Om ervoor te zorgen dat je de dosis krijgt die bij jou past, kun je een leverpaspoort aanvragen via het Nederlands Instituut voor Farmaco Genetisch Onderzoek (NIFGO). Een officiële Nederlandse instantie die DNA onderzoek doet om de lever cyp-enzymen te bepalen. De uitslag geeft per lever cyp-enzym aan hoe de werking is: variërend van zeer langzaam tot zeer snel. Je krijgt naast een uitgebreid analyse rapport waarin dit slechts een onderdeel is, ook een pasje waarop de cyp enzymen en hun werking kort vermeld staan. Je kunt het pasje laten zien wanneer er medicatie voorgesteld wordt. Mocht je arts hier niets mee willen doen, vraag dan of hij/zij wil overleggen met de (ziekenhuis) apotheker, want die doet er wel wat mee en kan zoeken naar een passend alternatief als een middel echt niet kan vanwege veiligheidsoverwegingen.

Dit stukje hoort niet alleen thuis in dit artikel natuurlijk, maar bij alle medicinale toepassingen is deze informatie relevant. Toch wil ik het hier ook benoemen, omdat je niet altijd kunt voorspellen hoe de zwangerschap loopt. Mocht je dan toch medicatie gaan gebruiken dan is het fijn om te weten dat de dosis goed zit.

Wat mij betreft zou iedereen bij de geboorte zo’n paspoort horen te krijgen zodat overdosissen tot de verleden tijd behoren. Dit is geen sponsoring, ik ben hier onwijs voorstander van en wil de tip graag aan je meegeven.

Persoonlijke hulp bij het voorbereiden op jullie zwangerschap?

Dit zijn in het kort de belangrijkste aandachtspunten waar je op kunt letten voordat je de zwangerschap in gaat. Niet alleen voor een gezonde baby, maar ook om goed voor jezelf te zorgen en de zwangerschap en bevalling tot een positieve ervaring te maken. Zo kun je vanaf het prille begin van het moederschap genieten!
Wil je graag persoonlijke hulp hierbij? Neem dan contact met mij op via de knop “afspraak maken” rechts bovenin.

Het hormoononderzoek waar ik het over had kun je zelf in gang zetten door de test hier te bestellen: https://medivere.nl/Speekseltesten/Hormonen-vrouw-plus-speekseltest–Medivere–1st . Dit artikel is niet gesponsord. Ik kan je vervolgens wel helpen met het uitlezen van de uitslag en een persoonlijk advies op basis hiervan.

Referenties:

- Visser, T. Artikel 3: Zwangerschapsvergiftiging voorkomen. Geraadpleegd op 23-5-2023 van: https://www.dieetcare.nl/Artikelen/Zwangerschap/ .

- Rabelo, N.N., Mota Telles, J.P., Zumerkorn Pipek, L., Vidigal Nascimento, R.F., Coimbra de Gusmão, R., Jacobsen Teixeira, M., Figueiredo, E.G. (okt 2022) Geraadpleegd op 23-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36227950/.

- D’Souza, S.W., Glazier, J.D. Homocysteine Metabolism in Pregnancy and Developmental Impacts. (jun 2022) Geraadpleegd op 25-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35846363/ .

- Refsum, H., Nurk, E., Smith, A.D., Ueland, P.M., Gjesdal, C.G., Bjelland, I., Tverdal, A., Tell, G.S., Nygård, O., Vollset, S.E., The Hordaland Homocysteine Study: a community-based study of homocysteine, its determinants, and associations with disease. (jun 2006) Geraadpleegd op 25-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16702348/
- Vollset, S.E., Refsum, H., Irgens, L.M., Emblem, B.M., Tverdal, A., Gjessing, H.K., Monsen, A.L., Ueland, P.M. Plasma total homocysteine, pregnancy complications, and adverse pregnancy outcomes: the Hordaland Homocysteine study. (apr 2000) Geraadpleegd op 25-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10731504/ .

- E Teran, E., Escudero, C., Moya, W., Flores, M., Vallance, P., Lopez-Jaramillo, P. Elevated C-reactive protein and pro-inflammatory cytokines in Andean women with pre-eclampsia. (dec 2001) Geraadpleegd op 25-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11728484/ .

- Tesfa, E., Nibret, E., Munshea, A. Maternal Serum Zinc Level and Pre-eclampsia Risk in African Women: a Systematic Review and Meta-analysis. (dec 2021) Geraadpleegd op 26-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33527339/ .

- Scholl, T.O., Chen, X., Stein, T.P. Vitamin D, secondary hyperparathyroidism, and preeclampsia. (Sept 2013) Geraadpleegd op 26-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23885046/ .

- Robinson, C.J., Wagner, C.L., Hollis, B.W., Baatz, J.E., Johnson, D. D. Maternal vitamin D and fetal growth in early-onset severe preeclampsia. (jun 2011) Geraadpleegd op 26-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21507371/ .

- Aghajafari F, Nagulesapillai T, Ronksley PE, Tough SC, O’Beirne M, Rabi DM. Association between maternal serum 25-hydroxyvitamin D level and pregnancy and neonatal outcomes: systematic review and meta-analysis of observational studies. (2013) Geraadpleegd op 26-5-2023 van: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK131822/ .

- Hollis, B.W., Vitamin D requirement during pregnancy and lactation. (dec 2007) Geraadpleegd op 26-5-2023 van: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18290720/ .

Voorkom complicaties tijdens de zwangerschap